Beloon leerlingen op de juiste manier en op het juiste moment. Zorg dat het positief werkt
Het belonen van gedrag (in de wetenschap ‘bekrachtigen’ genoemd) kan een positief effect hebben op het leerproces, mits je het op de juiste manier toepast. Belangrijk hierbij is dat niet iedereen hetzelfde reageert op beloningen: de een heeft meer behoeften aan beloningen dan de ander. Wel kun je rekening houden met:
- Doe aan partiële bekrachtiging
Bekrachtig gewenst gedrag niet altijd, maar bijvoorbeeld 80% van de tijd. Op die manier zijn leerlingen zich meer bewust van de relatie tussen het gedrag en de beloning dan bij continue bekrachtiging (altijd belonen) omdat het als ‘normaal’ wordt ervaren. Ook is er bij partiële bekrachtiging minder snel spraken van extinctie (verdwijnen van het effect). - Bekrachtig snel
De bekrachtiging moet direct (snel) na het gewenste gedrag gegeven worden, zodat het verband tussen het gedrag en de beloning duidelijk is. - Bekrachtig op maat
Spits de bekrachtiging toe op de persoon en de situatie. Als een beloning bijvoorbeeld te groot is, kan de teleurstelling bij het niet halen ervan ook erg groot en daarmee demotiverend zijn. Teveel tussentijdse beloningen kunnen ook averechts uitpakken: deze kunnen afleiden van het langetermijndoel.
- Houd rekening met de basisbehoeften
Heeft een leerling te weinig autonomie, dan heeft beloning weinig effect. De leerling heeft namelijk voor zijn of haar gevoel zelf weinig invloed. De leerling kan hierdoor moeilijk de koppeling maken tussen zijn of haar gedrag en de beloning. Houd dus rekening met autonomie, relatie en competentie. - Bouw bekrachtiging op
Begint een leerling het jaar bijvoorbeeld met hoge cijfers, dan zal het demotiverend zijn als hij of zij daarna lagere cijfers haalt (omdat de stof moeilijker is geworden). Het kan daarom didactisch slim zijn om aan het begin van het schooljaar lagere cijfers te geven om te voorkomen dat leerlingen het gevoel hebben minder goed te worden. - Bekrachtig geen intrinsieke motivatie
Als leerlingen ergens intrinsiek voor gemotiveerd zijn (uit zichzelf graag leren), kan bekrachtiging een averechts effect hebben. Leerlingen gaan het gedrag namelijk als extrinsiek gestuurd ervaren. Zij kunnen zo het gevoel krijgen minder autonomie te hebben, wat een negatief effect kan hebben op de motivatie.
